Ochrona zdrowia pracowników w czasie upałów

Zgodnie z przepisami określonymi w § 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (dalej: r.o.p.b.h.p.), pracodawcy są zobowiązani zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy w pomieszczeniach roboczych oraz w ich wyposażeniu.

Szczególną uwagę należy zwrócić na odpowiednią temperaturę, wymianę powietrza, ochronę przed wilgocią, uciążliwymi warunkami cieplnymi i nasłonecznieniem, a także innymi czynnikami mogącymi negatywnie wpływać na zdrowie pracowników.

Obowiązek zapewnienia wody pitnej

Jak wynika z § 13 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, pracodawca jest obowiązany zapewnić dostateczną ilość wody zdatnej do picia oraz do celów higienicznosanitarnych, gospodarczych i przeciwpożarowych.

Przepisy bezpieczeństwa pracy jasno określają, jaką ilość wody ma zapewnić pracodawca. Zgodnie z § 13 ust. 2 w/w rozporządzenia ilość wody potrzebna do celów higienicznych na każdego pracownika jednocześnie zatrudnionego nie może być mniejsza niż:

1. 120 l – w przypadku prac, które wiążą się z kontaktami z substancjami szkodliwymi, trującymi lub zakaźnymi lub które powodują silne zabrudzenie pyłami, w tym 90 l, gdy korzysta się z natrysków;
2. 90 l – przy pracach brudzących, wykonywanych w wysokiej temperaturze lub wymagających należytej higieny procesów technologicznych, w tym 60 l, gdy korzysta się z natrysków;
3. 30 l – w przypadku prac nie wymienionych powyżej (w tym prac biurowych).

Obowiązki pracodawcy w warunkach szczególnie trudnych

Ponadto, jak wynika z § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28.05.1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów, w przypadku zatrudnienia pracowników w warunkach szczególnie trudnych, pracodawca musi bezpłatnie zapewnić im:

1. posiłki w formie jednego dania gorącego, które są wydawane w celach profilaktycznych i określane jako „posiłki”. Jednakże należy uwzględnić zastrzeżenie § 2 ust. 2, zgodnie z którym posiłki powinny zawierać około 50–55% węglowodanów, 30–35% tłuszczów, 15% białek oraz posiadać wartość kaloryczną około 1000 kcal;
2. napoje, których rodzaj i temperatura powinny być dostosowane do specyfiki wykonywanej pracy.

Wymiana powietrza w pomieszczeniach pracy

Kolejnym zadaniem pracodawcy w zakresie zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w czasie upałów jest dbanie o właściwe wentylowanie pomieszczeń, w których znajdują się stanowiska pracy.

Zgodnie z § 32 r.o.p.b.h.p. w pomieszczeniach pracy należy zapewnić odpowiednią cyrkulację powietrza, wynikającą z konieczności użytkowania tych pomieszczeń, ich funkcji, temperatury, wilgotności i zanieczyszczeń.

Pracodawca powinien także zadbać o odpowiednią temperaturę w tych pomieszczeniach – dostosowaną do rodzaju pracy i poziomu wysiłku fizycznego potrzebnego do jej wykonania.

W przypadku pomieszczeń wyposażonych w klimatyzację lub mechaniczną wentylację, należy uważać, aby urządzenia te nie powodowały przeciągów, zbytniego ochłodzenia lub przegrzewania pomieszczeń pracy. Ważny jest również to, aby strumień powietrza z wentylacji nie był skierowany bezpośrednio na stanowiska pracy.

Zgodnie z § 29 r.o.p.b.h.p. okna i świetliki w pomieszczeniach pracy powinny zostać wyposażone przez pracodawcę w odpowiednie urządzenia, które zminimalizują wpływ promieni słonecznych na stanowiska pracy (np. rolety, żaluzje).

Przepisy szczególne

Niezależnie od obowiązków pracodawcy wynikających z organizowania stanowisk pracy wszystkich pracowników wykonujących pracę w warunkach szczególnie uciążliwych, przepisy obowiązującego prawa nakazują pracodawcom objęcie nadzwyczajną ochroną określonych grup pracowników, w szczególności pracowników młodocianych oraz kobiet w ciąży.

Oprócz wyżej wymienionych, zasadniczo nie istnieją inne specjalne obowiązki pracodawcy związane z pracą pracowników w warunkach wysokiej temperatury powietrza. Nie oznacza to jednak, że pracodawca nie może dobrowolnie czy też na wniosek pracowników zorganizować korzystnych warunków pracy w okresie upałów. Możliwe jest m.in. skrócenie czasu pracy poniżej standardowych wymiarów, czyli poniżej 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy. Natomiast w przypadku pracowników zatrudnionych w szczególnie uciążliwych warunkach, skrócenie czasu pracy może obejmować ustanowienie dodatkowych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy lub skrócenie czasu ogólnie. Pracownik, który pracuje w skróconym wymiarze czasu pracy, zachowuje prawo do wynagrodzenia.